อนึ่งจันทร์สิบเอ็ดแท้แก่ลัคน์

          คำโคลงบทนี้ไม่มีคำอรรถาธิบายไว้อย่างชัดเจน มักเรียกกันโดยทั่วไปว่า "พระจันทร์ปทุมเกณฑ์" ท่านอาจารย์สุบินได้กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้ว่า  พระจันทร์ปทุมเกณฑ์หมายถึง ดวงชะตาที่มีพระจันทร์อยู่ภพที่ 11 หรือภพลาภะ จะสามารถสร้างความร่ำรวยให้กับเจ้าของดวงชะตาได้ ภายใต้เงื่อนไขว่า เจ้าชะตาจะต้องมีบุตรที่เป็นเพศเดียวกันกับฝ่ายคู่ครองคนแรกตรงตามสัญลักษณ์ของพระจันทร์และเป็นบุตรคนโตเท่านั้น (บุตรชายคนโตหรือบุตรหญิงคนโต แล้วแต่กรณี)
          ความร่ำรวยที่ว่านี้ เกิดจากการประกอบสัมมาชีพตามปกติ  ด้วยเหตุผลทางโหราศาสตร์คือ  ภพลาภะคือภพปุตตะของฝ่ายคู่ครองหรือศูนย์พาหะของภพเกณฑ์กัมมะ พระจันทร์จะมีเกณฑ์สามถือเป็นเกณฑ์พิเศษ สามารถตกต้องถึงลัคนาได้ พระจันทร์จึงถือเสมือนเป็นตัวชักนำลาภผลรายได้จากการทำงานเข้ามา
          ตามที่ทราบกันดีว่าพระจันทร์เป็นบุตรสาวของพระพฤหัสบดี เรียกว่า ลูกไม้ย่อมหล่นไม่ไกลต้น
          มีเรื่องเล่าถึงขนาดว่า หากเด็กถึงแก่กรรมในระหว่างคลอดหรือแท้งแต่อวัยวะครบถ้วน ก็เอาร่างเด็กไปทำพิธีเป็นลูกกรอกเพื่อเลี้ยงไว้ขอให้ร่ำรวยก็มี  บางท่านก็อุตส่าห์ไปขอบุตรคนอื่นมาเลี้ยงดูเป็นบุตรบุญธรรม ก็มีเช่นกัน
          *เฉพาะผู้ที่มีลัคนาราศีกรกฏ หากมีพระจันทร์ในภพที่ 11 ถ้าไม่สามารถมีบุตรได้ อาจใช้วิธีการรับบุตรบุญธรรมมาอุปการะเลี้ยงดูแทนก็ได้
          ส่วนกรณีหากมีคู่ครองหลายคน ตำแหน่งของพระจันทร์ปทุมเกณฑ์ก็จะเปลี่ยนแปลงไปตามตำแหน่งของคู่ครอง จึงต้องตรวจสอบดูว่า มีโอกาสที่จะมีบุตรตามเงื่อนไขได้กับคู่ครองคนที่เท่าใด
          และหากว่าทั้งฝ่ายหญิงและฝ่ายชายต่างก็มีดวงชะตาเป็นปทุมเกณฑ์ทั้งคู่ และเป็นคู่ครองคนแรกของกันและกัน นั่นแปลว่าจะมีบุตรคนแรกเป็นเพศชายหรือเพศหญิงก็ได้  ปัญหาสำคัญคือ หากมีการหย่าร้างกันขึ้นมาภายหลังจะทำอย่างไร  อาจต้องเปิดศึกชิงบุตรกันก็ได้ คือถ้าเป็นบุตรหญิงฝ่ายชายก็ควรจะเป็นฝ่ายเลี้ยงดู แต่ถ้าเป็นบุตรชายฝ่ายหญิงก็ควรเป็นฝ่ายเลี้ยงดู ว่าแต่เอาเข้าจริง ๆ จะยอมกันหรือเปล่าเท่านั้น